ÇOCUĞUM ACABA İNTERNETİ NASIL KULLANIYOR? Çağımızın en güçlü kitle iletişim kaynaklarından biri olan bilgisayarlar ve yaşamımıza birden bire giren internet, bugün bilgilenme, işlem yürütme, haberleşme, eğitim ve eğlence fonksiyonlarıyla hayatımızın ayrılmaz bir parçası olmuştur İlerleyen teknoloji ile beraber bugün internet kullanımın yaygınlaşmasının bir sonucu olarak internete girme yaşı da okul öncesi dönemlere kadar düşüş göstermiştir. Bu hızla gelişen teknoloji ailelerde de bir takım endişelere sebep olmaktadır. Çocuğum sürekli internete girip araştırma yapmak istiyor. Acaba saatleri konusunda sınırlama yapmalı mıyım? Bazen araştırma yapma düşüncesiyle internete giren çocuğumu başka sitelerde dolaşırken görüyorum bu durumda ona yaklaşırken nelere dikkat etmeliyim? Çocuğumun internette hangi sitelere girdiğini nasıl takip edebilirim? Bu ve buna benzer pek çok soru ailelerin kafasını karıştıran soruların başında gelmektedir. İnternet her yaş için belki de en mucizevî buluşlardan biridir. Ama internetin bilinen temel altı tane olumsuz etkisi ve riski vardır. Bağımlılık: Çocuğun dış dünyadan kopup tüm bağımlılıklarda olduğu gibi bilgisayar ve internet için diğer sorumluluklarını ihmal etmesidir. Yarattığı sanal dünya içinde kaybolan çocuğun gelişimi olumsuz etkilenir ve sosyal yaşamdan kopar. Kişilik gelişimi sağlıklı olmaz. Şiddet ve Cinsellik: Çocukların Internet'te karşılaşabileceği risklerden biri, sakıncalı içeriği olan seks sitelerine girmeleri ve erişkinlerin cinsel tekliflerine maruz kalmalarıdır. Günümüzde 25 milyondan fazla çocuk Internet'te saatlerce sörf yapmakta ve her dört çocuktan biri seks sitelerine girmektedir. Çocuklarla cinsel ilişkiye girmek isteyen erişkinler, çocukların sık kullandıkları sohbet odalarına girmekte ve bu sırada karşılaştıkları çocuklara erotik fotoğraflar göndererek gerçek ortamda da buluşma teklifleri yapabilmektedirler. Küçük çocuklardan cinsel ilgi duyma, haz alma ve cinsel ilişkiye girme olarak tanımlanan pedofili üzerine 7.650 adet sansürlenmiş site olduğu ve sanal pedofili piyasasının 5 milyar dolar civarında olduğu da bildirilmektedir. Kontrolsüz Alışveriş: Alışveriş sitelerinden çocuklara cazip gelecek oyun, oyuncak ve diğer şeylere kolay ulaşabileceğini düşünen çocuk bunları satın almak istemektedir. Ailesinin kredi kartını kullanma sık rastlanır. Bu nedenle çocuğun uyarılması, kredi kartı numarasını vermesinin sakıncasının anlatılması gereklidir. İçki, Sigara Ve Uyuşturucuya Özendirme: Uyuşturucu ve terör gibi yasal olmayan yollara destek arayanlar Internet'i propaganda aracı olarak kullanmaktadır. Günümüzde bu amaçla kurulmuş pek çok site bulunmaktadır. Bu sitelerin düzenli olarak denetlenmesi gerekmektedir. Haberleşme: Bilinen adıyla chatleşme zaman açısından sorun yaratmaktadır. Bundan daha önemlisi yabancı kişilerle yapılan görüşmelerin getireceği risklerdir. Yaşlarını belirtmeyen çocuklar daha büyük insanlarla uygun olmayan konuşmalar yapabilirler. Çocuk pornografisinin, hırsız ya da diğer sorunlu insanların haberleşmesine katılabilirler. Bu nedenle denetim şarttır. Çocuklara Chat odalarının, bilgisayarın sokağı olduğu, tıpkı sokakta olduğu gibi, yabancılarla konuşmamaları, onların yanlarına gitmemeleri, aileye ve eve ilişkin bilgi vermemeleri tembihlenmelidir. 5- Hacker Yetişmesi: Bu son zamanların sorunudur. Tüm zamanını bilgisayarda geçiren çocuk, başarıyı ve macerayı da orada aramakta, girmemesi gereken sitelere girerek ya da zarar vererek yasalarla başını derde sokmaktadır. İnternet kullanımının sayılan tüm bu olumsuz özelliklerine rağmen pek çok da olumlu etkisi bulunmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir: İnternet kullanımı bireylerin yaratıcılıklarının geliştirilmesini desteklemektedir. Eleştirel düşüncelerinin geliştirilmesinin bir sonucu olarak toplumsal olaylara farklı bakış açısıyla bakmayı öğrenebilirler. İnternet bireylerin hayal güçlerinin geliştirilmesinde ve düşünce anlamında daha üretken olmaları konusunda bireylere yardımcı olmaktadır. Bireylerin karşılaştıkları sorunlara karşı pratik çözümler geliştirebilmelerine yardımcı olabilmektedir. İnternet uygun ve belirli saatler içerisinde kullanıldığı takdirde çocukların araştırırken öğrenmelerini de sağlamaktadır. ANNE BABALARA TAVSİYELER Her şeyden önce çocuğunuzla iyi bir iletişim içinde olunuz. Çocuğunuzun arkadaşları, zevkleri, korkuları, sevdikleri ve sevmedikleri konular hakkında bilgi sahibi olunuz. Çocuğunuza, her konuyu sizinle paylaşabileceği güvenini veriniz. Sizin yetersiz kaldığınız konularda uzmanlardan yardım alınız. Çocuğunuzun internete girdiği bilgisayarın çocuğun odasında olmamasına, evinizin ortak kullanım alanı içinde olmasına dikkat ediniz. Çocuğunuzun internette kalma süresine ve bilgisayar kullanma süresine mutlaka kısıtlama getiriniz. Her konuda olduğu gibi, bu konuda da ebeveyn olarak çocuklarınıza iyi birer örnek olunuz. Bilinçli ve güvenli internet kullanım kurallarını öğreniniz ve uygulayınız. Çocuğunuzla ve okul öğretmenleriyle birlikte çocuğunuzun yaşına uygun ve güvenli olan internet sitelerinin adreslerini belirleyiniz. Belirlediğiniz sitelerin adreslerini bilgisayarınızın 'sık kullanılanlar' bölümüne kaydediniz. Böylece bu sitelere giriş işlemi daha kolay olacaktır. İnternette mümkünse çocuğunuzla birlikte gezininiz. Çocuğunuzun internet kullanımını sık sık denetleyiniz. Hangi sitelere girdiği, hangi sohbet ortamlarında bulunduğu konusunda fikir sahibi olunuz. Mümkünse sohbet ortamlarındaki arkadaşlarını tanımaya çalışınız. Gerekli güvenlik ve filtreleme programlarını edininiz. Çocuğunuza sizin izniniz olmaksızın, kendi adresini, okulunun adını, telefon numaranızı, ebeveyninin iş adresleri ve iş yeri telefon numaraları gibi kişisel bilgileri internet sohbet ortamında kimseye vermemesi gerektiğini öğretiniz. Çocuğunuza, internet ortamında yeni tanışılan kişilerin her zaman kendileri ile ilgili doğru bilgiler vermeyebileceği, kimlikleri ve yaşlarıyla ilgili yanıltıcı bilgiler verebileceği gerçeğini anlatınız. Çocuğunuza, size sormadan internet ortamında alış veriş yapmaması gerektiğini, istenilen kredi kart numaraları bilgilerini vermemesini öğretiniz. İnternet sohbetlerinde o­nlardan yapmamaları gereken ya da o­nları rahatsız eden bir davranışta bulunmalarını isteyenler olduğu takdirde, sohbeti bırakarak hemen size haber vermesini ve olayı anlatmasını isteyiniz. Çocuğunuzun size güvenmesini sağlayınız. Çocuğunuza kızmayınız, korkutmayınız. Çocuğunuza her konuda destek vereceğinizi hissettiriniz. Şaka yapmak amacıyla dahi arkadaşlarıyla hatta hiç kimseyle korkutmak amacıyla tehdit edici bir üslupla iletişim kurmamalarını anlatınız. Günlük hayatta olduğu gibi, internette de kötü ve kaba kelimeler kullanmamalarını, kibar ve güzel bir dil kullanmalarını isteyiniz. Kelimeleri büyük harflerle ve uzatarak yazmak, düşüncelerimizi iletişimde bulunduğumuz kişiye ısrarcı bir şekilde kabul ettirmeye çalışarak ifade etmenin saldırgan bir ifade tarzı olarak anlaşılabileceğini, bu tür iletişimden uzak durulması gerektiğini öğretiniz. EĞİTİMCİLERE ÖNERİLER Öğrencilerin internet kullanımına belli bir sınırlama getirilmelidir. Okullarda bireyler için tehlike oluşturabilecek sitelere girilmesini önlemek için filtre programları kullanılmalıdır. İnternette öğrencilerin girdiği siteler kontrol edilmelidir. İnternetin kullanım amaçları ve nasıl kullanılacağı ile ilgili olarak öğrenciler bilgilendirilmelidir. Uygunsuz bir siteye girdiği görülen öğrenciler yargılanmamalı ve eleştirilmemeli onlarla bireysel olarak ilgilenilmelidir. İnternette kullanılabilecek yararlı siteler hakkında öğrenciler bilgilendirilmelidir. İnternetin planlı ve programlı bir şekilde kullanımının sağlanması bireylerin kişisel becerilerinin arttırılmasında etkin bir rol oynamaktadır. Internet'te karşılaşabilecekleri tehlikelerin önceden tespit edilip uygun önlemlerin alınması ile çocuklar, istismar edilme riski taşımadan kendilerine yararlı olan teknolojiyi sağlıklı bir şekilde kullanabileceklerdir. KAYNAKLAR Birlikte Büyütelim Çocuk Ruh Sağlığı, Prof. Dr.Z. Bengi SEMERCİ Alfa Yayınları,2006,İstanbul. İnternet ve Çocuk İstismarı, Doç. Dr. Figen ŞAHİN (Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD, Sosyal Pediatri BD) Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), internet kullanımını çocuklar için bir tehlike olmaktan çıkarmak, çocuklara güvenli internet imkanı sunulmasında anne ve babalara destek olmak amacıyla web sitesine filtreleme programı yerleştirdi. Çocukların internet ortamında zararlı içeriğe maruz kalmalarını önlemek ve internet okuryazarlığını geliştirmek amacıyla www.rtuk.org.tr adresindeki web sitesinde yeni bir bölüm açan RTÜK, bu bölümde anne ve babalar ile çocuklar için internetteki zararlı içerikten koruma konusunda gerekli bilgilere yer verdi. Microsoft Türkiye yetkilileri ile yapılan görüşme sonucunda “ücretsiz güvenlik programı yükleme” hakkı sağlayan RTÜK, internet bilgisi kısıtlı olan kişilerin dahi kullanabileceği düzeyde bir filtreleme programını da resmi web sitesine yerleştirerek kullanıma sundu. Siteye giren anne ve babaların filtre programını kolayca kendi bilgisayarlarına indirebilmeleri için programın yüklenmesi sürecinde, pratik yükleme bilgilerine de verildi. http://www.microsoft.com/turkiye/gozcu.rar